Dlatego gdy odpowiadamy na pytanie czy rekuperator ścienny jest dobrym wyborem, bardzo możliwe że niekażdy usłyszy od nas odpowiedź pozytywną. Dlaczego? Rekuperacja decentralna nie jest idealnym rozwiązaniem dla wszystkich klientów i na wszystkie problemy związane z wentylacją w budynkach.
Postanowiliśmy zebrać najczęstsze pytania klientów w kompendium wiedzy na temat rekuperacji decentralnej. Mamy nadzieję, że po przeczytaniu tego przewodnika będziesz już pewien czy rekuperator ścienny to rozwiązanie dla Ciebie.
Szukając w Internecie rekuperatorów decentralnych możemy się spotkać z różnym nazewnictwem. My określamy naszą jednostkę jako wewnątrzścienną/ścienną, inni producenci jako rekuperator kompaktowy, mini, czy pokojowy. Jednak jednym z naszych ulubionych określeń jest termin ukuty przez przeciwników rekuperacji decentralnej, czyli rekuperator „dziura w ścianie”. Oczywiście to stwierdzenie zawiera w sobie cząstkę prawdy – nie da się ukryć, że otwór w ścianie jest jak najbardziej potrzebny przy montażu takiej jednostki. Natomiast samo działanie tego urządzenia jest zdecydowanie bardziej złożone niż wywiercenie otworu.
Idea działania rekuperacji decentralnej jest taka jak systemu rekuperacji scentralizowanej. To oznacza, że nawiewamy świeże powietrze, a usuwamy zużyte. Różnica polega na tym, że w przypadku rekuperatora decentralnego wywiew i nawiew odbywają się bez użycia kanału. Natomiast w centralnym systemie znajdują się osobne kanały nawiewne i kanały wywiewne, które transportują strumienie powietrza.
Powietrze nawiewne trafia do wymiennika i tam przeciwprądowo oddaje swoją energię cieplną. W rekuperatorze ściennym typu „push-pull” pojawia się z kolei wymiennik regeneracyjny, który, w zależności od cyklu pracy, akumuluje lub oddaje energię zgromadzoną w przepływającym przez niego powietrzu. Podczas wyciągu z pomieszczenia powietrze ogrzewa wymiennik. Taki cykl trwa około 70 sekund. Następnie wentylator w urządzeniu zatrzymuje się na chwilę po czym zmienia kierunek obrotów. Rozpoczyna się drugi cykl nawiewania powietrza z zewnątrz. Podczas tego cyklu wymiennik oddaje wcześniej zgromadzone ciepło, przez co nawiewamy do pomieszczenia świeże, ale ogrzane powietrze.
Strumienie powietrza nie mieszają się, bo cykle następują w odstępach czasowych, czyli raz ma miejsce nawiewanie, raz wywiewanie, z pauzą pomiędzy cyklami. Nawiew i wyciąg nie są realizowane na raz, w urządzeniu znajduje się tylko jeden wentylator (przynajmniej w naszym rozwiązaniu). Na rynku są modele, gdzie rekuperacja ścienna ma dwa wentylatory i naraz pracują strumienie naprzemiennie.
Jednostki decentralne, które działają naprzemiennie – nawiew/wyciąg, określa się również
jako urządzenia push-pull, czyli najpierw nawiewa „push” , potem wyciąga „pull”.
Rekomendujemy montaż parami, ponieważ kiedy zainstalujemy jednostki w dwóch pokojach albo na dwóch przeciwległych ścianach danego pomieszczenia, np. dużego salonu, to możemy zsynchronizować te rekuperatory. Kiedy jeden rekuperator jest w cyklu nawiewu, to drugi może być w cyklu wywiewu, czyli wentyluje się całe pomieszczenie. Potem zamienia się wspomniane cykle, następuje odwrócenie obiegu – jedna centrala nawiewa, druga wywiewa.
W ten sposób zyskujemy skuteczniejsze przewietrzanie całej kubatury. Z drugiej strony, jeżeli nie mamy takiej możliwości, ponieważ brakuje np. funduszy, a chcemy uzyskać przynajmniej częściową pomoc z jakością powietrza i z poziomem wilgotności w pomieszczeniu, jedna jednostka też spełni swoje zadanie.
Teoretycznie, w przypadku montażu jednej jednostki, która naprzemiennie nawiewa i wyciąga, częściowo te strumienie się pomieszają, to co nawiejemy za chwilę wyciągniemy i odwrotnie, to co wypuściliśmy częściowo nawiejemy do środka, ale ten procent w strumieniu jest bardzo znikomy. Z tego powodu, doradzamy klientom, aby instalowali rekuperatory wewnątrzścienne parami, ale jeżeli taka możliwość nie wchodzi w grę, bo np. mamy małe mieszkanie, tylko jedną ścianę zewnętrzną i brakuje miejsca na montaż, to instalujemy jedno urządzenie.
Jak zamontować rekuperator ścienny? Sprawdż instrukcję montażu.
Najprościej rzecz ujmując, rekuperacja centralna to system wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła, w którym centrala wentylacyjna (rekuperator) jest odpowiedzialny za wymianę powietrza w całym budynku. Świeże powietrze jest rozprowadzane do innych pomieszczeń, a zanieczyszczone powietrze usuwane, przy pomocy poprowadzonych kanałów wentylacyjnych, rozdzielaczy, zaworów i innych elementów systemu.
Kompletny system wentylacji mechanicznej - scentralizowanej na który składa się:
central rekuperacyjna, kanały i kształtki wentylacyjne, tłumiki akustyczne, puszki rozdzielaczowe,
zawory wywiewne i nawiewne, czeprnie oraz akcesoria montażowe.
W rekuperacji decentralnej nie ma kanałów ani pozostałej części instalacji dystrybucji powietrza (patrz. zdjęcie powyżej). System rekuperacji decentralnej ogranicza się tylko do jednostki, czyli bezkanałowego rekuperatora lub kilku rekuperatorów. Należy pamiętać, że przy rekuperacji decentralnej w każdym pomieszczeniu musi znajdować się oddzielne urządzenie, ponieważ nie ma kanałów wentylacyjnych, które łączyłyby pomieszczenia z centralką wentylacyjną.
Rekuperatory decentralne nie wypadają najkorzystniej w porównaniu do tradycyjnych systemów centralnych, jeśli zależy nam na wysokiej skuteczność filtracji. Tego typu rekuperatory z zasady mają mniejsze wydajności i mały spręż. Ich konstrukcja praktycznie uniemożliwia montaż filtra o wysokiej wydajności np. filtra HEPA. W naszych rekuperatorach wewnątrzściennych są zamontowane wstępne filtry z włókniny, które zatrzymują większe frakcje, np. cząsteczki kurzu.
 |
 |
 |
|---|---|---|
| Filtr przecikurzoww do rekuperatora ściennego o niskim poziomie filtracji. | Filtry do cetrali rekuperacyjnej HRQ-PremAIR-FILT |
Filtry do central rekuperacyjnych HRF-Mair . |
Zastanawiasz się, dlaczego po prostu nie wymienimy słabszego filtra na filtr typu HEPA? Tego typu rekuperator z zasady ma pobierać jak najmniej prądu (HRU-WALL pobiera 3-5W) oraz być niezwykle cichy, ponieważ montuje się go w np. sypialni. Wymiana filtra na skuteczniejszy wiązałaby się z montażem mocniejszego, a tym samym głośniejszego, wentylatora. Dlatego, jeśli ważnym aspektem rekuperacji jest dla nas skuteczna filtracja powietrza, to rekuperator ścienny nie będzie najlepszym rozwiązaniem.
Jeżeli zdecydowałeś się na system scentralizowany, to musisz wyznaczyć specjalnie pomieszczenie dla centrali. Takie miejsce na rekuperator powinno być z jednej strony możliwie jak najdalej od sypialni, tak aby nawet najmniejszy szum nie zakłócał domownikom wypoczynku. A z drugiej strony, lokalizacja musi umożliwić łatwy i szybki dostęp do centrali, w celu regularnej wymiany filtrów oraz ewentualnych prac konserwacyjno-serwisowych. Najczęściej tradycyjne centrale rekuperacyjne montuje się na poddaszach, w garażach i pomieszczeniach gospodarczych takich jak kotłownia.
 |
 |
|---|
Rekuperatory decentralne instalujemy w ścianie w każdym pomieszczeniu.
W przypadku rekuperatorów wewnątrzściennych, jak sama nazwa wskazuje, większość urządzenia znajduje się w ścianie, dlatego potrzebujesz jedynie miejsca na ścianie zewnętrznej. Jednak warto pamiętać, że w systemie rekuperacji centralnej znajduje się jedno urządzenie wentylacyjne, a w przypadku rekuperacji decentralnej dobrą praktyką jest montaż parami. To oznacza dwa rekuperatory lub więcej, w zależności od metrażu oraz liczby mieszkańców. W najbardziej minimalistycznym podejściu powinniśmy zamontować przynajmniej jeden rekuperator w każdym pomieszczeniu, które chcemy wentylować.
Kiedy zestawimy ze sobą obydwa systemy rekuperacji porównując ich automatykę to i w centralnej, i w decentralnej rekuperacji możemy wybrać intensywność strumienia. Czyli ustawiamy prędkość wentylatorów, z reguły to są 3 biegi. Znacznie większe możliwości regulacji przepływu powietrza mamy w systemie rekuperacji scentralizowanej. Z drugiej strony dopasowanie i wyregulowanie całego systemu wentylacji mechanicznej centralnej jest nieporównywalnie bardziej skomplikowane, ponieważ musimy ustawić przepływy dla całego budynku.
W przypadku rekuperatorów kompaktowych, czyli decentralnych – dostosowujemy wydajność urządzenia indywidualnie dla każdego pomieszczenia, więc łatwiej jest wyliczyć, ile świeżego powietrza potrzebujemy.
 |
 |
 |
|---|---|---|
| Dedykowany sterownik podtynkowy HRU-WALL-CONTR-I |
Dedykowany sterownik natynkowy HRU-WALL-CONTR |
Pilot do rekuperatora ściennego HRU-WALL-RC |
Ogólna zasada działania obydwu systemów jest podobna – możemy bowiem sterować ich prędkością czy wyposażyć je w dodatkowe, zewnętrzne czujniki. Różnica sprowadza się do złożoności procesu regulacji przepływu powietrza, co z kolei przekłada się na poziom kontroli, jaki mamy nad działaniem centrali.
Jak wygląda sytuacja przy podłączeniu czujników RH czy CO2? Rekuperator ścienny jest prostszym rozwiązaniem, ale ponieważ montujemy go lokalnie, tj. w pojedynczym pomieszczeniu, to czujnik zamontowany w tym pokoju będzie zbierał dane z tego pokoju i sterował tą konkretną jednostką. W przypadku centralnego systemu, jeżeli wyposażymy np. trzy pomieszczenia w czujniki, gdy w jednym z tych pomieszczeń odczyt będzie powyżej thresholdu, to centrala zwiększy lub zmniejszy swoje obroty. To wpłynie na działanie całego systemu. Czyli jedno pomieszczenie rzutuje na cały budynek, co może nie być efektywne pod względem energetycznym.
Jak sterować pracą rekuperatora? Przeczytaj nasz artykuł z przeglądem rozwiązań
Przyjmijmy teoretyczną sytuację, w której zwraca się do nas klient, który jest na etapie projektowania domu, więc ma możliwość zaplanowana kompletnego systemu rekuperacji i nie ogranicza go budżet. Co jako producent obu systemów zarekomendujemy? W takim przypadku zaproponujemy wybór systemu wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła – scentralizowany. Dlaczego?
Tradycyjna rekuperacja centralna zapewnia wyższy poziom komfort użytkowania oraz wyższą jakość powietrza, które dostarcza do pomieszczeń. Pozwala nam choćby na prawidłowe zaizolowane przewodów wentylacyjnych (to oznacza, że nie musimy się martwić o skraplanie czy oblodzenie wymiennika). Co więcej, tradycyjna centrala rekuperacyjna zapewnia wyższą efektywność odzysku dzięki wbudowanemu wymiennikowi przeciwprądowemu.
Co więcej, jeżeli ktoś potrzebuje jeszcze wyższego komfortu, może doposażyć instalację wentylacyjną w nagrzewnicę wstępną, dogrzewającą powietrze przed wymiennikiem lub nawet nagrzewnicą wtórną, która je dogrzeje powietrze nawiewane do pomieszczeń. W przypadku rekuperacji decentralnej nie mamy takiej opcji, nie jesteśmy w stanie podłączyć nagrzewnicy. Ceramiczne, regeneracyjne wymienniki zapewniają niższą efektywność odzysku, przez co poziom komfortu zostaje ograniczony.
Podsumowując, jeśli dopiero projektujemy albo budujemy dom, to rekomendujemy zaprojektowanie instalacji wentylacyjnej centralnej, bo zapewnia ona większe możliwości i skuteczność. Z czasem można też doposażyć system w czujniki we wszystkich pomieszczeniach i płynnie sterować pracą urządzenia. Jest to droższa inwestycja, ale z punktu widzenia komfortu i ogólnej efektywności systemu wentylacji, zdecydowanie lepsza.
Zaobserwowaliśmy też podobną tendencję na rynku, tzn. w nowym budownictwie stawia się na pełnoprawny system wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła. A gdy mamy stary budynek ze źle działającą wentylacja grawitacyjną, to klienci wybierają rekuperację bezkanałową. Rekuperatory ścienne, bezkanałowe bardzo często są stosowane do walki z wilgocią, a przez to z pleśnią i grzybem, które są wynikiem słabo działającej wentylacji grawitacyjnej (naturalnej). Dlatego rekuperacja decentralna jest bardzo popularna w wyremontowanych budynkach, w starszych budynkach, a także w kamienicach, gdzie źle działająca wentylacja bywa częstym problemem.
Na wybór systemu rekuperacji decentralnej może wpływać wiele czynników – ilu użytkowników tyle powodów. Jednak z naszego doświadczenia wynika, że najczęstszymi z nich są:
Omówmy na początek problem z miejscem na rekuperację. Co przez to rozumiemy? Brak miejsca na dużą jednostkę i cały scentralizowany system wentylacji mechanicznej dotyczy najczęściej już użytkowanych, istniejących budynków, w których nie przewidziano tego typu instalacji. Albo projektów, w których decyzję o instalacji rekuperacji podjęliśmy już w późniejszym etapie budowy domu, np. po wylewkach, przez co nie możemy „schować” systemu kanałów.
 |
 |
|---|---|
| Wymiary centrali rekuperacyjnej do domu jednorodzinnego z serii HRU-PremAIR |
Wymiary rekuperatora ściennego HRU-WALL-150-60 |
Instalacja tradycyjnego rekuperatora, który jest z reguły wielkości większej pralki, a do tego poprowadzenie kanałów wentylacyjnych tak, aby nie zrobić całkowitego spustoszenia w domu, może być dużym wyzwaniem. Nie tylko dla mieszkańców, ale również dla firmy wykonawczej na późniejszych etapach budowy lub po jej zakończeniu. Dlatego tak istotne jest, aby rozważyć i zdecydować się na montaż systemu rekuperacji jeszcze w trakcie projektowania. Na tym etapie możemy na spokojnie zdecydować, gdzie zamontować rekuperator, tak aby był do niego łatwy dostęp oraz jak ekonomicznie rozprowadzić cały system kanałów po budynku.
Kolejnym powodem wyboru wentylacji mechanicznej decentralnej, zamiast tradycyjnego systemu scentralizowanego, może być cena. Porównując wyłącznie koszty materiałowe tzn. komponentów obu systemów bez kosztu wykonawstwa, to zestaw kilku rekuperatorów ściennych jest tańszy niż jeden, kompletny system rekuperacji scentralizowanej.
W końcu, klient decyduje się na rekuperator ścienny, bo wie, że jest to kompaktowe, prostsze rozwiązanie – zarówno jeśli chodzi o instalację, konserwację, jak i działanie. Montaż takiej jednostki polega na wywierceniu otworów w ścianach i doprowadzeniu zasilania do każdego rekuperatora.
Podsumowując, rekuperator decentralny sprawdzi się, gdy:
nie mamy miejsca na tradycyjny system wentylacyjny z odzyskiem ciepła i rozprowadzeniem kanałów wentylacyjnych,
zależy nam na prostym i tanim systemie wentylacji mechanicznej,
walczymy się ze słabo działającym systemem wentylacji grawitacyjnej, który objawia się np. nadmierną wilgocią, grzybem, pleśnią.
Dobór rekuperatorów wyliczamy podobnie jak w przypadku systemu wentylacji centralnej. Są różne szkoły doboru rekuperacji do domu, my bierzemy pod uwagę ilość użytkowników i kubaturę pomieszczenia. Czyli wiemy, ile metrów sześciennych nawiewa taki rekuperator na godzinę, chcemy dostarczać na przykład 20, 30, 50 metrów świeżego powietrza i tak dobieramy jednostkę. Radzimy tak dobierać rekuperator, żeby pracował na drugim biegu, a ten najwyższy – trzeci bieg traktujemy jako przewietrzanie – tryb boost. To samo tyczy się centrali rekuperacyjnej, na co dzień powinna pracować nie więcej niż na 70% wydajności.
Na przykład HRU-WALL-150-60 nawiewa 60 m3/h, ale jest to maksymalna wydajność urządzenia, gdy pracuje na najwyższym, trzecim biegu. Na drugim biegu nawiewane jest 45m3/h i tak optymalnie powinniśmy dobierać. Z drugiej strony, musimy do tego doboru podejść rozsądnie. Przyjmijmy zatem, że mamy salon i dwuosobową rodzinę, to na drugim biegu do 40 metrów świeżego powietrza powinno wystarczyć dla każdego domownika. Oczywiście, idealnie byłoby precyzyjnie dobrać ilość jednostek zgodnie z kubaturą i ilością mieszkańców. Jeśli jednak nie mamy miejsca lub funduszy na kilka jednostek, to jeden rekuperator również powinien pomóc i wpłynąć pozytywnie na ogólną jakość powietrza w mieszkaniu.
Zgodnie z wytycznymi technicznymi „§ 149. 1. Strumień powietrza zewnętrznego doprowadzanego do pomieszczeń, niebędących pomieszczeniami pracy, powinien odpowiadać wymaganiom Polskiej Normy dotyczącej wentylacji, przy czym w mieszkaniach strumień ten powinien wynikać z wielkości strumienia powietrza wywiewanego, lecz być nie mniejszy niż 20 m3/h na osobę przewidywaną na pobyt stały w projekcie budowlanym”.
Czyli przy doborze ilość rekuperatorów przyjmujemy co najmniej 20 metrów sześciennych świeżego powietrza na mieszkańca. Rekuperator ścienny bez problemu może dostarczyć wspomnianą ilość powietrza.
Jeżeli wybieramy system wentylacji – wentylację naturalną (grawitacyjną) lub mechaniczną – to musimy się zdecydować na jeden system. Nie możemy mieć dwóch działających wentylacji, bo będą one zaburzały wzajemną pracę.
Takie działanie to nie tylko dobra praktyka, ale również przepis, określony w warunkach technicznych. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury Dz.U.2019.0.1065 w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie z dnia 12 kwietnia 2002 r. rozdział 6:
"§ 148. Wentylacja 1. Wentylację mechaniczną wywiewną lub nawiewno-wywiewną należy stosować w budynkach wysokich i wysokościowych oraz w innych budynkach, w których zapewnienie odpowiedniej wymiany powietrza nie jest możliwe za pomocą wentylacji grawitacyjnej lub wentylacji hybrydowej. W pozostałych budynkach może być stosowana wentylacja grawitacyjna lub wentylacja hybrydowa.2. W pomieszczeniu, w którym jest zastosowana wentylacja mechaniczna lub klimatyzacja, nie można stosować wentylacji grawitacyjnej ani wentylacji hybrydowej. Wymaganie to nie dotyczy pomieszczeń z urządzeniami klimatyzacyjnymi nie pobierającymi powietrza zewnętrznego.”
Dlatego, gdy w remontowanym budynku decydujemy się na wentylację mechaniczną, to powinniśmy w jakiś sposób dezaktywować wentylację grawitacyjną, np. poprzez zasłonięcie kratek wentylacyjnych. To samo tyczy się nawiewników okiennych, one również mogą zaburzyć przepływ powietrza, a tym samym prawidłowe działanie systemu wentylacji.