Nadrzędnym zadaniem systemu wentylacja jest zapewnienie prawidłowej wymiany powietrza. W przypadku wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła, powietrze jest dodatkowo filtrowane z zanieczyszczeń zanim zostanie doprowadzone do pomieszczeń.
Obecnie, praktycznie każda centrala rekuperacyjna dostępna na rynku jest wyposażona w filtry nawiewne i wywiewne które oczyszczają powietrze zarówno wtłaczane do pomieszczenia jak również to z niego usuwane.
Filtry powietrza w rekuperatorze pełnią dwie funkcje:
Rekuperacja vs smog
Najbardziej zaawansowanym sposobem ochrony domu przed smogiem jest skuteczna filtracja powietrza zewnętrznego zanim przedostanie się do pomieszczeń, czyli przy pomocy wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła.
W takim razie, czy skoro nasz system wentylacji mechanicznej już posiada filtry powietrza to jesteśmy chronieni przed smogiem? Niezupełnie. Istotne jest w jaki układ filtracyjny jest wyposażona nasza instalacja.
Zabrudzony filtr powietrza o podwyższonej skuteczności.
Do budowy central rekuperacyjnych z reguły wykorzystuje się filtry wstępne, zgrubne, tj. o średniej skuteczności filtracji, które nie wychwytują tak małych cząstek jak pył zawieszony (PM - particulate matter). Nasuwa się więc pytanie: Dlaczego do produkcji rekuperatorów nie są stosowane “mocniejsze” filtry?
Wymiana filtrów w rekuperatorach
Po pierwsze, im wyższa skuteczność filtracji tym wyższa cena zakupu filtra. Wymiana filtrów do rekuperatora to jeden z ważniejszych elementów które składają się na koszt eksploatacji systemu rekuperacji.
Pamiętajmy, że w rekuperatorze mamy zestaw dwóch filtrów i niezbędna jest ich regularna wymiana. W zależności od zaleceń producenta oraz zanieczyszczenia powietrza - raz na 3-6 msc lub nawet 1 w miesiącu. Tym samym wyposażenie centrali rekuperacyjnej w droższe, dokładne filtry oznaczałyby dla mieszańców wyższy ogólny koszt eksploatacji całej wentylacji mechanicznej.
Jest to o tyle istotny aspekt, że z powodu zbyt wysokiej ceny filtrów, klient może próbować samodzielnie je "wyprodukować" zamiast kupić rekomendowany model lub zbyt długo trzymać zabrudzone filtry.
Jako producent, nie jesteśmy bezstronni w tej dyskusji. Prawda jest jednak taka, że filtr jest bardzo ważnym elementem centrali. Jej wydajność zależy również od rodzaju filtra w jaki jest wyposażona. Podczas badań jednostki, jest ona testowana z konkretnym filtrem. Czyli wszelkie parametry urządzenia jakie określamy - wydajność, spręż, odzysk ciepła, itd. są określane dla rekuperatora z odpowiednim, czystym filtrem.
Wymiana filtra na nieseryjny, nierekomendowany przez producenta, może wpłynąć znacząco na wydajność naszej systemu wentylacji. Na przykład, może się okazać, że nasza centrala będzie miała x% gorszą wydajność, bo wstawiliśmy filtr nie przewidziany przez producenta. Ważna są także przecieki wokół filtra, jeżeli zatem zamienny produkt ma trochę inne wymiary i/lub gorsze wykonanie, ilość nie przefiltrowanego powietrza może być całkiem duża.
Co więcej, korzystanie z nieoryginalnych części zamiennych może oznaczać utratę gwarancji na urządzenie (polecamy sprawdzić warunki gwarancji rekuperatora):
"Gwarancja przestaje obowiązywać w momencie dokonania przez użytkownika zmian w przedmiocie gwarancji oraz w przypadku korzystania z innych niż zalecane przez producenta materiałów eksploatacyjnych."
Dlatego, rekomendujemy zakup wyłącznie dedykowanych filtrów.
Filtry powietrza a opory przepływu
Kolejnym powodem wyposażania rekuperatora w filtry o niższej skuteczności filtracji jest problem generowania oporów w urządzeniu. Filtry powietrza zwiększają opory przepływu powietrza, a tym samym podnoszą zużycie energii elektrycznej potrzebne do działania wentylacji mechanicznej.
Wybór filtrów dokładnych do konstrukcji centrali rekuperacyjnej oznaczałby również dobór mocniejszych wentylatorów, większą centralę, a tym samym wyższy ostateczny koszt rekuperatora. Producent central rekuperacyjnych musi odnaleźć złoty środek, pewnego rodzaju kompromis przy doborze optymalnego modelu filtra powietrza aby zapewniał odpowiednie parametry jakości powietrza, a jednocześnie nie generował znaczących oporów w instalacji.
Jakie filtry do wentylacji mechanicznej wybrać?
Jeszcze kilka lat temu standardem na rynku były filtry klasy G4 według już nieaktualnej normy PN-EN 779. Obecnie obowiązuje nowa norma ISO 16890, gdzie klasyfikacja filtrów polega na podaniu sposobu filtracji przez podanie wielkości cząstki jako pyłu, który przefiltruje i skuteczności w procentach.
Centrale rekuperacyjne serii PremAIR i SlimAIR są wyposażone w filtry ISO Coarse 70%,
a jako opcję oferujemy filtry dokładne ISO ePM1 55%.
System wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła oczyszcza powietrze z zanieczyszczeń, ale jeśli nie jest wyposażona w filtry dokładne, nie ochroni nas przed smogiem.
Według porównania opracowanego przez stowarzyszenie Eurovent (patrz. tabela 1) filtr aby można było go określić jako "antysmogowy" (filtruje cząstki PM2.5 i PM10) powinien posiadać co najmniej klasę F7 wg starej normy1. Na rynku natomiast filtry F7 lub wg nowej normy ePM1 ≥ 50% są najczęściej dostępne jako akcesoria dodatkowe, a w zestawie z rekuperatorem otrzymujemy filtry wstępne, zgrubne.
| EN 779:2012 | EN ISO 16890-1:2016 |
| M5 | ePM10 ≥ 50 |
| F7 | ePM2.5 ≥ 65 |
| F7 | ePM1 ≥ 50 |
| F9 | ePM1 ≥ 80 |
Tabela 1. Zamiana klas filtrów zaproponowana przez stowarzyszenie Eurovent
Dlatego, jeśli w miejscu w którym mieszkamy lub chcemy zamieszać jest bardzo wysoki stopień zanieczyszczenia powietrza, zalecamy:
*Jeśli wybrany przez nas model rekuperatora nie może być wyposażony w filtry o wyższej skuteczności filtracji, polecamy montaż filtra kanałowego.
Filtr kanałowy to filtr powietrza do montażu na kanale wentylacyjnym, który zatrzymuje zanieczyszczenia z powietrza nawiewanego, które w przeciwnym razie osadzały się w instalacji wentylacyjnej.
"Filtr antysmogowy" nie jest terminem technicznym, tzn. ustawodawca nie stworzył osobnej podkategorii urządzeń filtracyjnych, antysmogowych. A ponieważ nie istnieje jedna definicja takiego filtra, która określałaby np. parametry jakie powinien spełniać, nazwa filtr antysmogowy może być używana dość "swobodnie"2.
Nie zmienia to jednak faktu, że z powodu rosnącego zapotrzebowania na rozwiązania “antysmogowe” chroniące nas przed zanieczyszczeniem powietrza, na rynku pojawiają się coraz to nowe produkty o różnym poziomie skuteczności. Nasza firma również do oferty dodała serię filtrów antysmogowych do wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła, które powstały z myślą o skutecznej filtracji tzw. pyłu zawieszonego (cząstek stałych PM2,5 oraz PM1)
Takie filtry antysmogowe instaluje się przed centralą na kanale czerpnym, jako dodatkowy urządzenie oczyszczające powietrze.
W wersji MOCarz-CA wyposażony został w filtr impregnowany węglem aktywnym o konstrukcji „W”. Głównym celem zastosowania takiego materiału jest dezodoryzacja powietrza oraz wstępne oczyszczanie z pyłów oraz zanieczyszczeń gazowych. Węgiel aktywny (aktywowany) posiada ogromną powierzchnią adsorpcji, przez co skutecznie „wiąże” na swojej powierzchni cząstki zanieczyszczeń, bakterii, węglowodorów.
!Ważne!: Bardzo istotne jest uwzględnienie w projekcie wentylacji mechanicznej dodatkowego filtra kanałowego. W kalkulacji wydatku i sprężu centrali projektant powinien wziąć pod uwagę kanałowy filtr powietrza, aby sprawdzić czy rekuperator „poradzi” sobie z oporami generowanymi przez filtr.
W przypadku, obawy o zbyt duże spadki przepływu spowodowane przez filtry tkaninowe np. typu HEPA, możemy rozważyć montaż filtra elektrostatycznego.
Wykres spadków ciśnień oraz skuteczność filtracji dla filtra elektrostatycznego e-MOCarz
Filtry elektrostatyczne wykorzystują zjawisko wyładowań elektrycznych do oczyszczania powietrza. Właśnie ze względu na tę odmienną zasadę działania, w porównaniu do tradycyjnych filtrów tkaninowych generują minimalne opory rzędu kilku paskali, np. filtr elektrostatyczny e-MOCarz (tylko 10 Pa).
| Model | Maksymalny przepływ powietrza [m3/h]* |
Maksymalna skuteczność filtracji wg EN ISO 16890 |
Pobór mocy [W] |
Waga [kg] |
| e-MOCarz | 720 | ePM1 95% | 9 | 11 |
Tabela 2. Dane techniczne dla filtra antysmogowe e-MOCarz
Takie urządzenie filtracyjne nie obciąży nam układu energetycznego budynku ani nie zwiększy znacząco rachunków. Dodatkowo, filtr elektrostatyczny jest wielorazowego użytku, tzn. nie musimy go wymieniać co kilka miesięcy na nowy, wystarczy że umyjemy go wodą z detergentem. Co w dobie zrównoważonego rozwoju, dla wielu klientów może być nie tylko praktycznym rozwiązaniem ale i zgodnym z ich podejściem do życia.
Sytuacja nie jest jednak taka kolorowa jeśli porównamy cenę zakupu filtrów elektrostatycznych vs filtry wykonane z materiałów włóknistych. Z jednej strony, koszt zakupu takiego filtra jest znacznie większy - ok. 3000-5000 PLN, gdzie koszt puszki filtracyjnej z dwoma wkładami filtracyjnymi to koszt ok 250-350 zł.
Z drugiej strony, koszt wymiany kompletu filtrów do rekuperatora oraz dodatkowego filtra kanałowego (tkaninowego) może się użytkownikom kumulować w ciągu roku eksploatacji systemu rekuperacji.
Dlatego jeśli rozważamy zakup antysmogowego filtra elektrostatycznego powinniśmy przeliczyć ile kosztowałaby nas regularna wymiana standardowych filtrów tkaninowych i czy w perspektywie 2-5 lat inwestycja w droższe rozwiązanie (filtr elektrostatyczny) będzie dla nas opłacalna.
1. Eurovent Guide Book. Air Filters for General Ventilation
2. Instalacyjne rozwiązania antysmogowe. Numer 12/2019-1/2020 Chłodnictwo & Klimatyzacja
Chcesz się dowiedzieć więcej? Przeczytaj inne artykuły na temat rekuperacji: