Przewody wentylacyjne łączą wszystkie elementy systemu wentylacyjnego, gwarantując właściwą wymianę powietrza w budynkach. Dobór średnicy przewodów oraz materiał, z jakiego są wykonane, ma decydujące znaczenie dla funkcjonowania całego systemu. Ważnym zagadnieniem, które należy brać pod uwagę przy wyborze i montażu instalacji wentylacyjnej jest szczelność przewodów.
Na rynku budowlanym rośnie poziom wiedzy z zakresu szczelności instalacji wentylacyjnych. Coraz częściej przeprowadzane są badania szczelności przewodów – niestety czasem, odbywają się one już po zakończeniu prac, uniemożliwiając wprowadzenie poprawek.
W projektach rzadko spotyka się wymagania odnośnie klasy szczelności instalacji. Najczęściej projektanci z góry przyjmują założenie, że przewody są szczelne, a dla uniknięcia ewentualnych błędów, projektują instalację o wydajności większej np. o 10%. Zapomina się przez to, że szczelność przewodów wpływa na sprawność instalacji oraz zmniejszenie strat ciepła, a w efekcie przyczynia się do poprawy komfortu użytkowników. Dodatkowo powoduje wzrost zużycia energii, gdyż urządzenia gwarantujące funkcjonowanie układu – wentylatory, rekuperatory czy nagrzewnice, muszą uzdatnić większą ilość powietrza, niż jest faktycznie potrzebna.
Zagadnienie szczelności kanałów wentylacyjnych zostało poruszone w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki ich usytuowanie. Zgodnie z Rozporządzeniem: § 153 2. Przewody powinny mieć przekrój poprzeczny właściwy dla przewidywanych przepływów powietrza oraz konstrukcję przystosowaną do maksymalnego ciśnienia i wymaganej szczelności instalacji, z uwzględnieniem Polskich Norm dotyczących wytrzymałości i szczelności przewodów.
Badania szczelności systemów wentylacyjnych przeprowadza się na podstawie norm PN-EN-12237:2005 – w przypadku kanałów i kształtek okrągłych oraz PN-EN-1507:2007 – dla kanałów prostokątnych. Informacje o klasie szczelności powinny być zawarte w dokumentacji technicznej instalacji wentylacyjnej.
Na podstawie zapisów polskich norm budowlanych można wyróżnić 4 klasy szczelności przewodów:
W Polsce najczęściej stosuje się przewody o klasie szczelności B, niemniej jednak zgodnie z wymaganiami Norm Europejskich, coraz częściej stosuje się przewody o klasach szczelności C i D.
Szczelność instalacji ma dużą rolę w funkcjonowaniu systemu. Na skutek nieszczelności przewodów zmniejsza się ilość nawiewanego i wywiewanego powietrza, przez co w pomieszczeniach nie dochodzi do właściwej wymiany. Nieszczelność przewodów prowadzi też do strat ciepła, utrudniając, a czasem uniemożliwiając utrzymanie założonych temperatur powietrza. W systemach, które regulowane są za pomocą kontrolerów, nieszczelność przewodów, uniemożliwia precyzyjne ustawienie temperatury oraz strumienia powietrza.
Dodatkowo dochodzi do zaburzenia poziomu ciśnień w instalacji nawiewnej i wywiewnej – nie można zbilansować ciśnienia w instalacji, przez co faktyczny przepływ powietrza w systemie będzie inny od zakładanego, a wymiana w pomieszczeniach zostanie zaburzona. Im wyższe ciśnienie w instalacjach wentylacyjnych, tym bardziej istotne jest zachowanie szczelności systemu.
Nieszczelność instalacji wpływa również na wzrost kosztów jej eksploatacji, przyczyniając się do zwiększenia zużycia energii wentylatorów nawiewnych i wywiewnych. Ponadto wzrastają koszty ogrzewania, chłodzenia czy nawilżania powietrza, gdyż jego część po wcześniejszym uzdatnieniu, tracona jest na etapie transportu.
Rys. nr 1
Spiralnie zwijany okrągły przewód wentylacyjny SPR
Zagadnienie szczelności przewodów nabiera szczególnego znaczenia w przypadku, gdy instalacja współpracuje z rekuperatorem. Nieszczelność wpływa na spadek efektywności odzysku ciepła i wilgoci, umożliwia też mieszanie się powietrza wywiewanego z nawiewanym, a w konsekwencji zanieczyszczenie powietrza dostarczanego do pomieszczeń.
Przyczyny nieszczelności mogą wystąpić na etapie projektowania, wykonania, montażu oraz eksploatacji instalacji wentylacyjnej. Mogą wynikać z błędów montażu, czy złej konserwacji systemy. Należy zatem zwracać na to zagadnienie szczególną uwagę na każdym z etapów prac.
Kluczowym elementem decydującym o szczelności kanałów wentylacyjnych jest sposób ich wykonania, a w szczególności technologia montażu uszczelki. Uszczelką należy przytwierdzać do kształtek mechanicznie, nie wystarczy użycie jedynie kleju. Mocowanie mechaniczne gwarantuje, że uszczelka nie zmieni położenia w czasie łączenia elementów instalacji.
Wybierając przewody wentylacyjne należy zwrócić uwagę na jakość ich wykonania oraz rodzaj uszczelnienia. Wybór przewodów o najwyższych parametrach decyduje w znacznym stopniu o szczelności instalacji, a w konsekwencji o funkcjonowaniu wentylacji w pomieszczeniach. Bardzo istotnym elementem jest montaż kanałów i kształtek z zastosowaniem nitów samozrywalnych zamiast wkrętów samowiercących, oraz wykonywanie otworów pod nity po przekątnej, tak aby wyeliminować tworzącą się nieszczelność.
W Polsce przewody o klasie szczelności D, potwierdzonej przez SITAC Swedisch Institute for Technical Approval in Construction, dostępne są w ofercie firmy Alnor Systemy Wentylacji. Gwarancja szczelności poparta jest badaniami i analizami. Co ważne, badaniu poddano elementy w największym zakresie średnic - od 80 do 1 600 mm.
Kształtki firmy Alnor wyposażone są w dwuwargowe uszczelki z gumy EPDM. Uszczelnienia są odporne na zmiany temperatury oraz kontakt z chropowatą powierzchnią elementów instalacji. Dzięki fabrycznie montowanym uszczelkom, system wentylacyjny zachowuje szczelność, nawet mimo obracania i dopasowywania kształtek w czasie montażu.
Uszczelki mocowane są mechanicznie, co sprawia że nie ma potrzeby stosowania klejów czy uszczelniaczy, a instalację można składać w każdych warunkach klimatycznych.
W przypadku nietypowych łączeń czy przejść instalacji, zamiast gumowych uszczelek, można stosować taśmę TALT. Taśma uszczelniająca aluminiowa na bazie samoprzylepnego kauczuku butylowego o grubości 1mm stosowana jest do
łączenia kanałów i kształtek okrągłych oraz przy przewodach elastycznych. Grubość warstwy aluminiowej wynosi 40 mikronów. Odporność temperaturowa taśmy TALT wynosi od - 40 do + 90oC.
Na etapie montażu kanałów należy też zwrócić uwagę na własciwy dobór wkrętów. Wkręty WGO-D dzięki swojej specjalnej budowie umożliwiają spełnienie klasy szczelności D wg. Eurovent dla systemów wentylacyjnych.
O problemie szczelności instalacji wentylacyjnej należy pamiętać już na etapie projektowania. Projektant powinien wskazywać optymalny sposób łączenia kanałów wentylacyjnych, tak by zachowywały one szczelność według wskazanej klasy szczelności. Producent przewodów, powinien zadbać o najwyższą jakość materiałów oraz precyzyjne wykonanie komponentów systemu. Wykonawca odpowiada za jakość połączeń, nie może dopuścić do uszkodzeń mechanicznych, wpływających na szczelność systemu. Administrator budynku nie może zapominać o inspekcji i konserwacji instalacji. Współpraca na każdym z tych etapów da optymalny rezultat – pozwoli uzyskać szczelną i funkcjonalną instalację wentylacyjną, która wpłynie na poprawę komfortu użytkowników pomieszczeń.
