Coraz więcej procesów, zachodzących w naszym najbliższym otoczeniu, podlega automatyzacji, co ogranicza w zdecydowanym stopniu wysiłek i ingerencję człowieka. Automatyzuje się też rekuperację, dla jeszcze większego komfortu i wygody można nią sterować przy pomocy inteligentnych urządzeń i czujników. Dzięki temu nie tylko dostosowujemy ją do naszych indywidualnych potrzeb, ale też wydłużamy jej żywotność i zwiększamy wydajność, efektywność i energooszczędność pracy systemu.
Rekuperator pozwala na wymianę ciepła niezależnie od warunków panujących na zewnątrz. Wybór odpowiedniego rekuperatora, wyposażonego w wydajny wymiennik ciepła, daje szansę na odzysk ciepła na poziomie powyżej 90%. Jest to jednak możliwe, jeżeli spełnione zostaną konkretne warunki. Na skuteczność pracy rekuperacji duży wpływ ma wybór systemu sterowania, ale i rozsądne korzystanie z niego.
Sterowanie rekuperacją może odbywać się nie tylko z budynku i konkretnego w nim miejsca, ale też na odległość, z wykorzystaniem smartfonu, tabletu i innych urządzeń mobilnych, na których zainstalowana została właściwa aplikacja. Pracą rekuperatora sterujemy więc w taki sposób, aby dostosować ją zarówno do warunków na zewnątrz, jak i naszego stylu życia i codziennych nawyków. Dzięki temu jesteśmy w stanie zoptymalizować zużycie energii i jednocześnie zwiększyć komfort swój i innych domowników.
Sterowanie rekuperacją jest możliwe tylko wtedy, jeżeli system zostanie wyposażony w specjalne sterowniki, które znajdują się najczęściej w centrali lub dostarczane są jako urządzenia zdalne (przewodowe lub bezprzewodowe). Sterowniki decydują o możliwości zarządzania poszczególnymi elementami systemu rekuperacji, a więc m.in. wentylatorów i nagrzewnic. Zazwyczaj manipulatory przyjmują postać prostych w obsłudze paneli wyposażonych w kilka przycisków lub ekrany dotykowe.
Sterowniki zdalne umieszczamy w łatwo dostępnym miejscu. Dzięki temu w dowolnym momencie możemy skontrolować pracę systemu i dokonać potrzebnych zmian. Rekuperatorem możemy sterować ręcznie lub za pomocą urządzenia przenośnego. Istnieje możliwość zaprogramowania go zgodnie z naszym tygodniowym harmonogramem, ustawiając inne parametry pracy na poszczególne dni.
Jednym z ważniejszych parametrów, który powinno się kontrolować i na który pozwala automatyka centrali, jest oszronienie wymiennika ciepła, do którego może dochodzić w niektórych rekuperatorach z wymiennikami krzyżowymi i przeciwprądowymi. Do tego zjawiska dochodzi zimą, przy niskich temperaturach na zewnątrz. Specjalny sterownik wysyła stosowną informację o zagrożeniu. Jest wtedy automatycznie uruchamiana funkcja rozmrażania. Odbywa się to na kilka sposobów, m.in. przez wyłączenie wentylatora nawiewu, zmniejszenie nawiewu i zwiększenie wywiewu lub uruchomienie nagrzewnicy wstępnej, jeśli znajduje się w wyposażeniu centrali.
Ponadto możemy sterować wydajnością wentylacji. Jest to możliwe dzięki kilku dostępnym zakresom do wyboru lub też płynnemu procentowemu ustawieniu tego konkretnego parametru. Sterowaniu podlega ponadto ilość dopływającego do pomieszczenia świeżego powietrza, ciśnienie powietrza oraz jego dystrybucja.
Zaawansowane systemy sterowania pozwalają użytkownikom na znacznie więcej. Do funkcji dodatkowych należą m.in. współpraca centrali z systemem alarmowym, kominkiem ogrzewającym budynek lub okapem kuchennym.
Jako użytkownik i inwestor, możemy zdecydować w jaki sposób sterować naszym systemem. Pewne decyzje należy podjąć już w fazie projektowania wentylacji mechanicznej w obiekcie.
Przez tryb rozumiemy prędkość obrotową wentylatorów (nawiewnego i wywiewnego) co przekłada się na wydajność przepływu powietrza w m3/h. Czasem tryb cechuje dodatkowy parametr, jak np. określony czas pracy w trybie TIMER.
Trybów może być wiele, np. w serii HRU-PremAIR fabrycznie programujemy tryby w następujący sposób:
| Nazwa Trybu | Opis | Wydajność % |
| STANDBY | Wentylatory wyłączone | 0 |
| AWAY | Niska prędkość nawiewu i wywiewu, minimum wentylacyjne podczas nieobecności domowników |
15 |
| HOME | Średnia prędkość nawiewu i wywiewu, tryb do codziennego użytkowania | 50 |
| HOME+ | Wysoka prędkość nawiewu i wywiewu, tryb zwiększonej wydajności | 70 |
| PARTY | Maksymalna prędkość nawiewy, tzw. tryb boost | 100 |
| TIMER | Tryb HOME+ przez 30,60,lub 90 minut | 70 |
| AUTO | Wydajność zależy od pomiaru zewnętrznych czujników (min 1 szt), między nastawami AWAY a HOME + 10% |
15 – 60 |
Ważne jest, aby tryby były dopasowane do projektu wentylacji naszego domu, np. jeżeli z wyliczeń wynika że na co dzień potrzeba 230m3/h to tyle należy ustawić w trybie HOME. Nastaw dokonuje Instalator podczas pierwszego uruchomienia.
Podstawowy sposób, który polega na ręcznym wyborze jednego z zaprogramowanych trybów pracy centrali.
Domyślnym trybem na co dzień jest HOME, kiedy opuszczamy dom wybieramy tryb AWAY, a kiedy mamy gości włączamy HOME+ lub PARTY.
Manualne tryby włączymy przy użyciu HRQ-BUT-LM11, HRQ-BUT-LM04, HRQ-BUT-LCD, aplikacji mobilnej (HRQ-GATE) oraz wszystkich czujników CO2 i RH.
Można określić jako tryb poł-automatyczny, gdyż automatyzujemy wybór trybów w funkcji czasu. Poszczególne tryby nadal mają określone wydajności m3/h, ale możemy zdecydować w jakich godzinach i w jakich dniach tygodnia pracuje który tryb. Np. od poniedziałku do piątku w godzi 8:00-17:00 możemy zaprogramować przejście centrali w tryb AWAY, gdyż zakładamy wtedy nieobecność domowników.
Pracę kalendarza zaprogramujemy dzięki: HRQ-BUT_LCD
To najbardziej zaawansowany i zautomatyzowany sposób na kontrolowanie wentylacji mechanicznej. Centrala nie pracuje w stałym trybie, ale dobiera wydajność wentylatorów według wskazań wbudowanych lub zewnętrznych czujników, tzw, zapotrzebowania/żądania. Jeżeli czujniki są wbudowane w urządzenie, mówimy o centralnym sterowaniu według zapotrzebowania, jeżeli natomiast czujniki montowane są w pomieszczeniach – nazywamy lokalnym sterowaniem według zapotrzebowania.
Czujniki pełnią funkcję detekcji obecności domowników, gdyż mierzą poziom dwutlenku węgla CO2 i wilgotności względnej RH. Mogą to również być czujniki VOC, czyli organicznych związków lotnych lub czujniki ruchu. Aby uruchomić tryb AUTO potrzeby jest minimum 1 czujnik sparowany w systemie. Tryb AUTO działa w zakresie: od biegu niskiego (AWAY) do biegu średniego (HOME) plus offset 10% (czyli fabrycznie 15-60% wydajności centrali). Czujnik mierzy jakość powietrza w pomieszczeniu w którym jest zainstalowany i wysyła proporcjonalne żądanie do centrali wentylacyjnej.
Jeżeli poziom CO2 nadal jest wysoki (np. w pokoju jest kilka osób) żądanie się zwiększy o kila % – i tak aż do obniżenia stężenia CO2. Jeżeli nie ma zapotrzebowania (brak produkcji CO2), centrala pracuje na minimalnej wydajności AWAY. Analogicznie jest w przypadku wilgotności względnej, aczkolwiek tu algorytm będzie się starał szybko i skutecznie obniżyć poziom RH – wysłane żądanie będzie 100% w przypadku nagłego wzrostu w krótkim przedziale czasu (np. prysznic) lub gdy wilgotność osiągnie bardzo wysoki poziom powyżej 85% (długotrwały, powolny wzrost).
Wybierając tryb AUTO użytkownik może dosłownie zapomnieć o wentylacji, gdyż od tej pory system sam zadba o odpowiednią ilość i jakość świeżego powietrza.
Jeszcze wydajniejszym sposobem na odpowiedni dobór strumienia powietrza do zapotrzebowania jest wprowadzenie tzw, stref wentylacyjnych. Z reguły, analizując tryb życia domowników i układ pomieszczeń, można wydzielić 2 strefy: dzienną i nocną. W takim systemie, przy użyciu przepustnic i czujników CO2, można dostarczyć wymaganą ilość powietrza do strefy w której przebywają aktualnie domownicy, a w drugiej realizować tylko minimum (ok 10-15%). Lub proporcjonalnie wentylować strefy według wskazań lokalnych czujników. W tym scenariuszu można dobrać mniejszą centralę, co obniży koszty inwestycyjne i eksploatacyjne. Już wkrótce znajdziesz strefowanie w ofercie wentylacji domowej Alnor!
Sterowanie na żądanie możliwe jest dzięki: HRQ-SENS-CO2, HRQ-SENS-I-CO2, HRQ-SENS-RH
Rekuperacją sterujemy poprzez stacjonarne urządzenia znajdujące się w wybranych przez nas, łatwo dostępnych w budynkach panelom lub też wykorzystując do tego urządzenia mobilne, jak smartfon i tablet. Drugie rozwiązanie wydaje się wygodniejsze i stwarzające więcej możliwości zarządzania systemem. Możemy dokonywać zmian pod naszą nieobecność w mieszkaniu, zarządzać rekuperacją z pracy, kawiarni czy z zupełnie innego miasta i kraju w trakcie pobytu na wakacjach. Do zarządzania systemem rekuperacji służą specjalnie zaprojektowane pod urządzenia aplikacje instalowane na urządzeniach mobilnych.
Aby sterować centralą zdalnei użyj: HRQ-GATE
Jeżeli w budynku posiadamy Home Management System (potoczeni Smart Home), czyli system centralnego zarządzania budynkiem, możemy zrezygnować z tradycyjnych sterowników i przekazać kontrolę nad centralą do zewnętrznego sterownika. Komunikacja z urządzeniem realizowana będzie poprzez uniwersalny protokół Modbus RTU. W zależności od funkcjonalności sterownika zewnętrznego, możliwy jest odczyt oraz zapis różnych wartości, najczęściej odczyt temperatur i zmiana trybów.
Aby sterować centralą przed modbus potrzeba: HRU-PremAIR-MODBUS
Ciekawym dodatkiem do automatyki jest opcja utrzymywania stałego przepływu. Jeżeli zainstalowana w urządzeniu, realizowana jest automatycznie, bez ingerencji użytkownika. Nie jest to zatem stricte sposób sterowania, ale sposób na utrzymanie strumienia powietrza na żądanym poziomie. Układ pomiarowy ciśnień będzie monitorował przepływ i utrzymywał go na zadanym poziomie, uwzględniając zmieniające się opory generowane przez zabrudzone filtry, kondensat w wymienniku lub np. przykręcenie zaworu wentylacyjnego. Jeżeli zatem ustawimy 230m3/h, możemy mieć pewność że 230m3/h zostanie dostarczone przez centralę.
Co interesujące, sposób sterowanie urządzeniem wentylacyjnym jest opisany w Rozporządzeniach UE 1253/2014 oraz 1254/2014 i ma wpływ na kalkulację klasy energetycznej. Najlepsze wyniki uzyskuje się stosując lokalne sterowanie według zapotrzebowania, czyli co najmniej 2 czujniki w różnych strefach budynku. Jest to jeden z elementów poprawy efektywności energetycznej budynków i zainstalowanych w nich urządzeń.
Reasumując, rekuperacją sterować można na kilka sposobów:
Istnieją też mniej i bardziej rozbudowane systemy, co zależy od obecności sterowników w centrali. Dedykowane rozwiązania umożliwiają stworzenie systemu indywidualnie dostosowanego do potrzeb przyszłego użytkownika. Dzięki temu zyskujemy nie tylko świeże i czyste powietrze, ale też komfort i wygodę.
Chcesz się dowiedzieć więcej? Przeczytaj inne artykuły na temat rekuperacji: